Monumentale boerderij Het Terphuis te Poortugaal

Opdrachtgever
Particulier
Architect
Lugten Malschaert Architecten
Uitvoering
Augustus 2017 - Juli 2019

Monumentale boerderij Het Terphuis te Poortugaal

Restauratie van een voormalige monumentale boerderij en het verbouwen hiervan tot woningen en een bed en breakfast.

De boerderij in het dorp Poortugaal bekend als Boerderij Verhoeff, kent een lange geschiedenis. Op een balk aan de oostelijke zijde is het jaartal 1630 geschilderd, maar er is ook een steentje te vinden met het jaartal 1818, wat duidt op een herstelling of uitbreiding. Al voor deze bebouwing werd deze plek bewoond: de boerderij staat op een zeer oude huisterp (werf) die werd aangelegd in de strijd tegen het binnendringende zeewater.
In de huidige vorm is de evenwichtige stijl van de vroege 19e eeuw te herkennen, zowel in de voorgevel als in verschillende constructieonderdelen en in het interieur. Vanaf de Kerkstraat, vroeger de centrale as van het dorp Poortugaal, kun je het open landschap met haar weilanden zien via het boerenerf. Al deze elementen maken Boerderij Verhoeff tot een boerderij met een hoge monumentale waarde.

Bestaande situatie

De bestaande situatie van de boerderij was zeer slecht te noemen.

Door decennia lang slecht onderhoud aan boerderij en stal was het gebouw in zeer vervallen staat. Allereerst is alles wind en waterdicht gemaakt en zijn de muren van de monumentale boerderij gestut. Muren en plafonds werden zo op deze manier bij elkaar gehouden om instorting te voorkomen. Alle niet-monumentale onderdelen zijn uit het pand gesloopt en alle onderdelen die weggerot zijn verwijderd.

Bij het slopen zijn er verrassende oude bouwsporen gevonden van historische waarde. Onder andere een oude plavuizen tegelvloer, historische tegelwanden en een kelder met kruisgewelf. De werkzaamheden van het ontgraven zijn uitgevoerd onder begeleiding van een archeoloog.

Herstel fundering

Een aantal belangrijke muren hadden geen fundering. Er moest een herstelplan voor de fundering gemaakt worden. Heel traditioneel hebben we een gemetselde fundering onder de muren teruggebracht. Het hele gebouw staat nu op een nieuwe fundering.

Ook het herstel van de funderingen onder de gebinten / houtconstructie van de schuur moest worden aangepakt. De gemetselde poeren waren van zeer slechte kwaliteit. Zware houten stempelconstructies zijn gemaakt om de houtconstructie tijdelijk op te vangen, zodat er een nieuwe fundering onder gemaakt kon worden of de fundering kon worden hersteld.

Herstel metselwerk

Er is veel metselwerk herstel gedaan.

Diepe scheuren in het metselwerk zijn gerestaureerd. Slecht metselwerk is uitgehakt, stenen zijn schoongemaakt zodat ze later weer kunnen worden aangeheelt en ingeboet naar oorspronkelijk model. In het metselwerk zijn vlechtingen van oude daklijnen teruggebracht en smeedijzeren sierankers zijn behandeld, gerestaureerd en in het metselwerk teruggebracht.

Het voegwerk dat nog goed was werd gehandhaafd en het voegwerk dat slecht was is gerestaureerd.

Bij de schuur is het stucwerk teruggebracht. Stucwerk met opvallend blokpatroon dat er vroeger ook gezeten heeft. Ook bij het onderste gedeelte van de zijgevel is het bestaande stucwerk met blokpatroon teruggebracht en aan de voorgevel zorgt de brede plint voor een mooie uitstraling.

Herstel kapconstructie

De verdiepingsvloeren zijn eruit gehaald en daarmee werd de historische balklaag weer zichtbaar.

Alle rotte houten delen, pannen en riet zijn er voorzichtig afgehaald en een zeer fragiel geraamte kwam tevoorschijn. Het geraamte is weer opgebouwd. Met de hand zijn traditioneel verbindingen gemaakt bij de spanten zodat ze op een later tijdstip zo geplaatst konden worden aan de bestaande kapconstructie.

Binnen is de oude historische houtconstructie zichtbaar, wat zorgt voor een prachtig resultaat!
De schuur is voorzien van een pannendak en het voorhuis is bekleed met riet.

Interieur

De 16e eeuwse oude vloer is teruggebracht met het patroon zoals we het hebben aangetroffen aan het begin van de werkzaamheden.

Lambriseringen en binnenluiken zijn weer teruggebracht.

Het stucplafond in is gerestaureerd. Het ornament is schoongemaakt en de verfijning is weer tevoorschijn gekomen. Ook het lijstwerk is gerestaureerd.

Slaapkamers en badkamers zijn ingebouwd waarbij de oude spanten zichtbaar blijven als historisch detail. In de “blauwe kamer” is een bedstee gemaakt.

De historische plinttegels uit de 17e eeuw zijn teruggeplaatst, evenals de gerestaureerde schouw en de oude vloerdelen in de woonkamer.

Mooie promotie film van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Wilt u ook uw monument verduurzamen?
Laat u inspireren door dit mooie voorbeeld van het Terphuis in Poortugaal

Nu investeren in verduurzaming betekent meer comfort nu en betaalbaar wonen in de toekomst. En u draagt ook nog eens bij aan de afspraken in het klimaatakkoord om de CO2 uitstoot de komende jaren te verminderen.

Deze video is deel van de serie 'Zien verduurzamen Doet verduurzamen. Portretten van verduurzaamde monumenten' van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Projecten